Pochwała i zachęta w procesie wychowawczym - warsztaty z rodzicami

1. Ćwiczenie: „Co to jest wychowanie”, „Do czego wychowujemy”

2. Debata: „Dlaczego skąpimy pochwały?”

• dzieciom przewróci się w głowach


• będą zarozumiałe


• spoczną na laurach

Większość dorosłych dzieli zachowania dzieci na grzeczne (normalne) i niegrzeczne (niewłaściwe). Efektem tego jest wytykanie błędów, podkreślanie niedociągnięć i potknięć. Z łatwością przychodzi nam dostrzeganie tego co złe, a nad tym co dobre przechodzimy do porządku dziennego. Co więcej, dorosłym wydaje się, jeżeli nie skomentują niewłaściwego zachowania, będą winni zaniedbania wychowawczego.

Dziecko stale krytykowane ma poczucie, że jego wysiłek jest bezsensowny. Uczy się, że w życiu ważną rzeczą jest dostrzeganie negatywnych jego stron. Uczy się krytykowania, narzekania, zamiast tolerancji i otwartości.

DZIECKO CHWALONE, NAGRADZANE STAR SIĘ BYĆ JESZCZE LEPSZE!

Pochwały, zachęty pomagają w kształtowaniu samooceny, dodają wiary we własne możliwości, pomagają lepiej sobie radzić z problemami, dają poczucie bezpieczeństwa. Jednak sposób w jaki chwalimy nie jest obojętny. Źle sformułowana pochwała rodzi w dziecku napięcia, a może również prowokować niewłaściwe zachowania. Nie każda pochwała spełnia swoje zadanie, czyli buduje realne poczucie wartości dziecka, motywuje, pokazuje właściwy kierunek działań.

3. Definicja wychowania, czyli „grudka złota”. Wychowanie można porównać do przesiewania piasku ze strumyka w poszukiwaniu złota. 99% materiału nie jest złotem, ale żeby zdobyć fortunę musisz pominąć 99% a skoncentrować się na 1%. Im większa osiągniesz w tym wprawę, tym bardziej się to opłaci. Podobnie z dziećmi - musimy skupić się na tym co dobre, a nie tym co złe. W każdym możemy dostrzec „grudkę złota”. Każdy z nas może się tego nauczyć.

4. Ćwiczenie: różnica między pochwała „zwykłą” a opisową.

• Jesteście Państwo wspaniałymi rodzicami. Jesteście mądrzy, kochający, inteligentni i kulturalni. (Jakie uczucia i myśli się nasuwają?).

• Jesteście niektórzy prosto po pracy, milej byłoby odpocząć w domu. To, że tu przyszliście dla mnie oznacza troskę o dziecko. (uczucia, myśli).

Dobrą pochwałą nie jest wystawienie oceny ani przypięciem etykiety.  Dużo łatwiej przychodzą nam sformułowania „jesteś świetny”, „wspaniały”, „jesteś zuch”, „jesteś najlepszym pomocnikiem mamusi”. Trudniej jest udzielić pochwały opisowej, bo trzeba dostrzec, przemyśleć i opisać w szczegółach, to, co chwalimy.

5. Omówienie scenki „pochwała opisowa”.


6. Schemat pochwały:

• Opisz, co widzisz

„Widzę czystą podłogę, pościelone łóżko, ksiązki ustawione równo na półce”.

„Słyszę, że starasz się nie przezywać brata, choć strasznie jesteś na niego zła”.

• Opisz, co czujesz

„Przyjemnie jest wejść do takiego pokoju!”

„Cieszę się, że starasz się opanować”.

• Podsumuj godne pochwały zachowanie jednym słowem

„To się nazywa organizacja pracy”. „To się nazywa dbanie o porządek”.

„To się nazywa kulturalne zachowanie”.

7. Pułapki i szanse dobrej pochwały:
   
   
   
   • Dzieci są przyzwyczajone do oceny „dobrze, źle, ładnie, okropnie” i etykietek „jesteś wspaniały, najlepszy”. Początkowo słysząc opis, dopominają się oceny „ale podoba Ci się, jesteś zadowolona?” Warto zapytać dziecko „a Ty jesteś zadowolony?”, „a Tobie się podoba?” a czasem upewnić je „tak, jestem zadowolona, tak podoba mi się”.
   
   
   • Unikaj pochwały, w której jest przypomnienie wcześniejszego niepowodzenia dziecka „No widzisz, jak chcesz to potrafisz się postarać i samodzielnie się ubrać”. „Dzisiaj Kuba posprzątał zabawki, szkoda, że nie zrobił tego podczas wizyty cioci”.
   
   
   • Najlepszą pochwałę możesz zrujnować używając sowa „ale”. „Cieszę się, że posprzątałeś, ale szkoda, że zostawiłeś klocki na schodach”.
   
   
   • Lepiej unikać komunikatów „jestem z ciebie dumna”, „wiedziałam, ze sobie poradzisz”. Słowa te są wyrazem własnej pewności siebie niż pochwaleniem dziecka. Lepiej powiedzieć „Odłożenie klocków do pudełka, było trudnym zadaniem, możesz być z siebie dumny”.
   
   
   
   

8. Ćwiczenie: „Dziecko po raz pierwszy ubrało się samodzielnie. Stoi przed Tobą mając nadzieję, że to zauważysz”.

Pochwała opisuje szczegółowo to, co widzisz i czujesz.:

FAKT: Widzę, że sam ubrałeś bluzkę, spodnie, skarpetki i buciki.

UCZUCIA: Podoba mi się to! Jestem rozradowana!

PODSUMUJ JEDNYM SŁOWEM: To się nazywa samodzielność! W tej sytuacji byłeś samodzielny!

11. Zakończenie: Zastanów się „Na czym mi zależy? Co jest dla mnie ważne?”, „Co chcę podkreślić w zachowaniu dziecka?”. Jeśli jest to dla mnie ważne, nie ignoruj tego, tam szukaj grudki złota.


12. Ćwiczenie do domu: Wypisz cechy dziecka, które w nim lubisz. Zastanów się co możesz mu powiedzieć, aby okazać swoje uznanie używając pochwały opisowej.


13. Podziękowanie za uczestnictwo w warsztatach.

Warsztaty powstały na podstawie książki "Szkoła dla Rodziców i Wychowawców" Joanny Sakowskiej oraz przy współpracy "Sustine. Pracowni Psychoedukacji".