Ćwiczenia

Szanowni Rodzice!

Poniżej poddajemy kilka pomysłów na stymulowanie rozwoju dziecka z zakresu motoryki małej, percepcji wzrokowej i słuchowej.

Motoryka mała

Ćwiczenia dłoni

• dotykanie dłoni, zaciskanie, otwieranie


• gniecenie piłeczki, gąbki


• ugniatanie papieru, papierowych kul


• dotykanie sznurka, pociąganie za niego, przeciąganie go przez otwory, np. w  tekturce, układanie


• z niego podanego lub wymyślonego wzoru


• dotykanie materiałów o różnej fakturze


• wkładanie przedmiotów do szuflady (worka) i wyciąganie ich


• nawlekanie koralików na sznurek


• darcie gazet, gniecenie ich


• wymachiwanie dłońmi: w górę, w dół, w lewą stronę, w prawą stronę


• krążenie dłonią


• ćwiczenia separacji ruchów: rozdzielanie ruchów dłoni i palców


• uderzanie, pocieranie, uginanie, ugniatanie dłoni


• układanie na kartce kompozycji z dłoni


• obrysowywanie dłoni


• wykonywanie relaksacyjnych masażyków na plecach partnera.

Ćwiczenia palców

• dotykanie palców


• kiwanie: w przód, w prawo, w lewo, łukami w górę, w dół, do siebie


• krążenia palcami, przebieranie, stukanie, pstrykanie i rozkładanie


• naśladowanie gry na pianinie, flecie


• splatanie palców


• przykładanie palców jednej dłoni do palców drugiej dłoni


• przykładanie kolejnych palców jednej dłoni do kciuka


• naśladowanie palcami padającego deszczu


• naprężanie i zaginanie palców – pazurki


• wykonywanie zabaw paluszkowych, np.: Pięć paluszków, Sroczka, Bawiły się dzieci paluszkami…


• chwytanie drobnych przedmiotów i przenoszenie ich, wkładanie do pojemnika


• ćwiczenia separacji ruchów: rozdzielanie ruchów palców


• kreślenie palcem w powietrzu prostych kształtów, np. słońca, drogi, domu, linii


• wodzenie palcem po wzorze (można je łączyć z mówieniem tekstu lub śpiewaniem – Metoda Dobrego Startu M. Bogdanowicz)


• wodzenie – po piasku, ryżu, kaszy wysypanej na tacce.


• zabawy paluszkowe np. K. Sąsiadek „Zabawy paluszkowe”, B. Kaczmarek „Wspomaganie rozwoju dzieci”

Rozwijanie czynności samoobsługowych

• samodzielne mycie się, ubieranie, jedzenie


• samodzielne wkładanie butów, wiązanie ich


• mycie zębów po posiłkach.

Zabawy konstrukcyjne

• budowanie dowolnych konstrukcji z klocków drewnianych i plastikowych


• konstruowanie – z papieru, sznurka, drutu


• konstruowanie z materiału przyrodniczego, np. ludzików z kasztanów


• budowanie z piasku, śniegu.

Zabawy wodą

• poruszanie dłońmi, palcami w wodzie


• przelewanie wody kubkiem, małym pojemnikiem, wkraplaczem


• tworzenie wodnej muzyki (uderzanie w wodę różnymi przedmiotami, poruszanie jej)


• dmuchanie wody przez rurki do napojów


• strącanie wody z palców, przedmiotów.

Układanie prostych wzorów

• układanie z patyczków


• układanie z klocków w kształcie figur geometrycznych


• układanie z wełny, sznurka, nici, serwetek


• układanie z tworzywa przyrodniczego.

Lepienie

• lepienie z gliny, plasteliny, masy solnej, masy papierowej dowolnych kształtów (np. pieczywa, owoców)


• robienie wałeczków z plasteliny (np. oklejanie nimi małych butelek – robienie wazoników)


• wypełnianie plasteliną rysunków przedstawiających postać ludzką.

 Malowanie farbami plakatowymi, klejowymi, akwarelowymi

• malowanie palcem, dłonią na całej powierzchni kartki


• malowanie kawałkiem waty, gąbki, szmatką (np. jesiennych drzew, pochmurnej pogody)


• malowanie pędzlem na kartkach większego formatu linii: pionowych, poziomych, ukośnych, falistych szlaczków, z zachowaniem kierunku – od lewej strony do prawej


• malowanie pędzlem na kartkach o różnym formacie i fakturze (np. pokrytych solą, kaszą manną)


• malowanie pędzlem na podany lub dowolny temat.

 Rysowanie

• rysowanie na różnych formatach papieru


• rysowanie kredą na tablicy, asfalcie, kamieniu


• rysowanie mazakiem na folii (np. na koszulce do segregatora, w środku której jest kolorowa kartka)


• rysowanie – linii: pionowych, poziomych, ukośnych, falistych


• rysowanie patykiem na śniegu, piasku, ziemi, na tackach z kaszą


• rysowanie na dany i dowolny temat


• rysowanie ołówkiem, kredką, świecą, węglem, mazakiem, patykiem maczanym w tuszu, pastelami olejnymi i proszkowymi na określony lub dowolny temat


• odtwarzanie na rysunku dynamicznego ruchu, np. liści opadających z drzew


• rysowanie do podanego tekstu (rysowane wierszyki).

Wycinanie

• nauka wycinania (z wykorzystaniem wałeczków plasteliny i wierszyka o rybce)


• wycinanie pasków (ze starych gazet)


• cięcie papieru wzdłuż narysowanych linii


• wycinanie dowolnych kształtów (np. ze starych stron tytułowych z bloków)


• wycinanie wzorów, np. motylka, kwiatka, z użyciem dziurkacza


• tworzenie pracy plastycznej techniką wycinanki


• wycinanie z materiału tekstylnego, z odpadów plastikowych (np. starych okładek na zeszyty).

Składanie papieru

• składanie papieru połączone z jego zaginaniem i sklejaniem złożonych elementów


• tworzenie prac (płaskich i przestrzennych) techniką origami oraz kirigami.

Wydzieranie

• wydzieranie dowolnych kawałków papieru


• wydzieranie określonych kształtów – części składowych obrazka


• wykonywanie prac techniką wydzieranki.

Stemplowanie

• stemplowanie gotowymi, zakupionymi stemplami


• tworzenie kompozycji z wzorów ze stempli odbitych na całej kartce


• stemplowanie stemplami z ziemniaka, klocków (można wykorzystać do stemplowania liście kapusty, przekrojoną cebulę…).

Ćwiczenia grafomotoryczne

• pogrubianie konturów prostych kształtów


• rysowanie według poleceń słownych nauczyciela: w górę, w dół, w prawym górnym rogu, w lewym górnym rogu, na środku…


• rysowanie literopodobnych szlaczków na kartce


• rysowanie po śladzie (wykropkowane wzory)


• rysowanie literopodobnych szlaczków w liniaturze (powiększonej, a potem – w zeszycie)


• kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną


• wypełnianie rysunków równoległymi kreskami pionowymi lub poziomymi


• rysownie za pomocą szablonów (zewnętrznych – cały kształt do obrysowania; wewnętrznych z wyciętymi otworami)


• rysownie szlaczków obrazkowych (od lewej strony do prawej).

Dodatkowe zabawy na wakacyjną nudę :D (tutaj).

Percepcja wzrokowa

Rozwijanie pojęcia schematu ciała

• zaakceptowanie własnego wyglądu


• oglądanie własnej sylwetki w lustrze


• odczuwanie świadomości granic ciała


• uwrażliwianie na doznania płynące z wnętrza organizmu oraz zmiany w napięciu mięśni podczas wykonywania różnych ruchów


• koncentrowanie uwagi na poszczególnych częściach ciała, najpierw bez ruchu, a potem w czasie poruszania nimi


• dotykanie wymienionych części ciała, a potem poruszanie nimi


• równoczesne poruszanie dwiema wymienionymi częściami ciała (czasem można polecić dziecku


• wykonywanie tego ćwiczenia z zamkniętymi oczami)


• stawianie oporu lub odczuwanie bezwładu w różnych (wymienionych) częściach ciała


• odgrywanie scenek pantomimicznych, w których postawa ciała przedstawia określone emocje


• rozumienie relacji zachodzących między ciałem a otoczeniem (np. bieg z przeszkodami)


• określanie funkcji różnych części ciała


• rysowanie postaci ludzkiej


• naśladowanie ruchu dziecka przedstawionego na rysunkach


• wykonywanie ćwiczeń z elementem równowagi


• wskazywanie swoich prawych i lewych części ciała.

Wprowadzanie kierunków od osi własnego ciała

• uczestniczenie w zabawach muzyczno-ruchowych, np.: Pingwin, Labada…


• poruszanie się po wytyczonych trasach, labiryntach


• poruszanie się pod dyktando nauczyciela, np. Idź pięć kroków w prawą stronę, dwa do przodu, trzy w lewą stronę


• zabawy i ćwiczenia równoważne tułowia, związane z chodem, np. chodzenie tyłem, przodem, slalomem, zygzakiem…


• ćwiczenia związane z percepcją słuchową, np. Skąd słychać głos?

 Orientacja w schemacie ciała drugiej osoby

• porównywanie schematu własnego ciała ze schematem ciała drugiej osoby


• naśladowanie ruchów wykonywanych przez drugą osobę


• wskazywanie u drugiej osoby wymienionych części ciała


• porównywanie swojego wyglądu z wyglądem drugiej osoby


• współdziałanie z partnerem (ćwiczenia według metody Ruchu Rozwijającego W. Sherborne).

Spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni (miejsca i kierunku)

• spostrzeganie przedmiotów względem siebie jako będących z przodu, z tyłu, przed, za, ponad, poniżej, po prawej lub po lewej stronie


• określanie miejsca położenia wskazanych przedmiotów; posługiwanie się określeniami: góra, dół, na, pod, za, w


• uczestniczenie w zabawach typu: Gdzie schowała się lalka?, Ciepło – zimno


• układanie zabawek według poleceń nauczyciela, np. Połóż misia na drugiej półce, między lalką a pajacykiem


• określanie kierunków położenia przedmiotów w przestrzeni; stosowanie określeń: do góry, na dół, w prawo, w lewo, w przód.

Spostrzeganie stosunków przestrzennych

• odtwarzanie podanych sekwencji (zapamiętywanie ich i odtwarzanie w takiej samej kolejności)


• układanie obrazków historyjki według kolejności zdarzeń


• segregowanie według przyjętych zasad.

Rozwijanie koordynacji wzrokowo-ruchowej

• wykonywanie ćwiczeń rozwijających lokomocje (związanych z motoryką dużą)


• rysowanie w powietrzu prostych kształtów – naśladowanie ruchów wykonywanych przez drugą osobę lub postać narysowaną na obrazku (np. zabawy: Lustro, Jeżyk)


• naśladowanie ruchów zwierząt


• naśladowanie wykonywanych czynności


• ćwiczenia i gry zręcznościowe (np. gra w kręgle)


• chodzenie po wyznaczonej linii (lub toczenie po niej piłki)


• rysowanie po śladzie rysunków (wykropkowane wzory)


• nakładanie elementów na ich cienie


• rysowanie synchroniczne (oburęczne) prostych elementów w powietrzu, a potem na kartce.

 Rozpoznawanie przedmiotu poprzez dotyk

• dotykanie i oglądanie, pocieranie przedmiotu, dostrzeganie jego cech


• chodzenie po powierzchni o różnej fakturze


• dotykanie przedmiotów z zamkniętymi oczami (np. zabawa Czarodziejski worek – rozpoznawanie znanych przedmiotów za pomocą dotyku.

Obserwowanie

• najbliższego otoczenia (sali, placu przedszkolnego, tego, co dzieci widzą na spacerze, tego, co się dzieje za oknem)


• czynności wykonywanych przez osoby i naśladowanie ich (np. zabawa Rób to co ja)


• dostrzeganie i określanie cech danego przedmiotu, zjawiska (np. dostrzeganie zmian zachodzących w kolejnych porach roku, nazywanie ich)


• przedmiotów znajdujących się w sali, określanie ich cech


• elementów o określonym kształcie i wyszukiwanie ich w otoczeniu, na obrazkach


• wskazywanie i nazywanie wybranych przez nauczyciela symboli, znaków graficznych zachowania ludzi i zwierząt w danej porze roku.

Wyszukiwanie

• takich samych obrazków wśród kilku rozrzuconych przed dzieckiem


• obrazków do nazw podanych przez nauczyciela


• obrazków przedstawiających przedmioty w kolorze podanym przez nauczyciela


• takich samych przedmiotów w otoczeniu


• ukrytych przedmiotów na obrazku.

Układanie

• przedmiotów według poleceń nauczyciela, np. Połóż lalkę na drugiej półce


• takich samych obrazków na sobie (zabawa memory)


• prostych ciągów rytmicznych, np. obrazków, klocków i liści… (zawsze trzy sekwencje we wzorze)


• figur, patyczków, klocków według wzoru


• puzzli


• łączenie obrazków przedstawiających to, co było najpierw, z tym, co będzie potem


• układanie historyjek obrazkowych (rozpoczynamy od trzech obrazków).

Porównywanie

• porównywanie dwóch obrazków o tej samej treści, wskazywanie różnic, a potem podobieństw


• porównywanie dwóch zabawek (najpierw różniących się jedną cechą)


• dobieranie elementów brakujących do całości


• porównywanie liczby elementów w dwóch zbiorach.

Porządkowanie i grupowanie

• grupowanie obiektów przedstawionych na obrazkach według wzrastającej wielkości (malejącej wielkości) lub według innego przyjętego kryterium


• klasyfikowanie tematyczne, np. co pasuje do łazienki, w co ubieramy się na jesienny spacer…


• klasyfikowanie przedmiotów (obrazków) według jednej przyjętej cechy: wielkości, koloru, kształtu


• eliminowanie z grupy tych przedmiotów (obrazków), które nie pasują do pozostałych.

 Wyodrębnianie i liczenie

• wyodrębnianie obiektów do policzenia; określanie ich liczby bez liczenia; potem – liczenie ich (porównywanie swoich spostrzeżeń z rzeczywistością)


• liczenie obiektów niewidocznych (klaskanie, tupanie, inne dźwięki)


• liczenie z wykorzystaniem przeliczników zastępczych, np. Weź tyle talerzyków, ile jest łyżeczek


• liczenie w określonym i dowolnym zakresie.

Odwzorowywanie

• odwzorowywanie ułożonych klocków, patyczków, figur, zabawek (według wzoru)


• odwzorowywanie podanych symboli i znaków


• odwzorowywanie graficzne szlaczków, ornamentów


• łączenie linii, punktów – odtwarzanie kształtów przedmiotów


• rysowanie, malowanie, lepienie, wycinanie, zaginanie papieru itp. (motoryka mała).

Ćwiczenia pamięci wzrokowej

• zauważanie i określanie, który przedmiot zmienił miejsce (zniknął)


• układanie obejrzanych wcześniej obrazków w odpowiedniej kolejności.

Dodatkowe ćwiczenia (tutaj i tutaj).

Percepcja słuchowa

Ćwiczenia słuchu fizycznego i muzycznego

• słuchanie wierszy, rymowanek, baśni i opowiadań


• wsłuchiwanie się w odgłosy dochodzące z otoczenia, wychwytywanie ich


• rozpoznawanie dźwięków dochodzących z otoczenia (dźwięków różnych urządzeń domowych, odgłosów pojazdów, głosów zwierząt, głosów kolegów, koleżanek i znanych osób dorosłych,  zjawisk atmosferycznych)


• rozpoznawanie sztucznie wytwarzanych dźwięków: najpierw za pomocą wzroku i słuchu, potem – tylko słuchu (gniecenie papieru, uderzanie w przedmioty, klaskanie,  przelewanie wody, przesypywanie kaszy, ryżu, poruszanie pudełkiem z ukrytym przedmiotem, nasionami


• rozpoznawanie dźwięków w połączeniu z określeniem miejsca, kierunku, z którego pochodzą oraz liczby wydawanych sygnałów


• szukanie przedmiotu wydającego określony dźwięk (np. zabawa Gdzie jest budzik?)


• określanie, z której strony (z którego kierunku) dochodzi dźwięk (np. zabawa Do prawego i do lewego ucha)


• określanie kolejności wydawanych dźwięków, np. dźwięków instrumentów perkusyjnych (np. zabawa Które to instrumenty?)


• liczenie dźwięków


• porównywanie słyszanych dźwięków
  
  
  
  • ciągłość dźwięków: ciągłe długie, krótkie, przerywane
  
  
  • wysokość dźwięków: wysokie, niskie
  
  
  • długość dźwięków: długie, krótkie
  
  
  • natężenie dźwięków: dźwięk mocny, słaby (głośny, cichy)
  
  
  • tempo dźwięków: szybkie, wolne
  
  
  • reagowanie na polecenia nauczyciela (np. zabawa Idą zwierzęta – zmiana rytmu i natężenia
  
  
  • dźwięków, dzieci naśladują chód zwierząt)
  
  
  • wystukiwanie, wyklaskiwanie podanego rytmu (np. wystukanego na bębenku lub wyklaskanego przez nauczyciela)
  
  
  • odtwarzanie rytmu przedstawionego w sposób graficzny lub za pomocą klocków
  
  
  • rysowanie kresek, szlaczków w rytm uderzeń
  
  
  • odtwarzanie (wystukiwanie, wyklaskiwanie) danych układów przestrzennych (ułożonych z klocków)
  
  
  • wyklaskiwanie rytmu znanych piosenek
  
  
  • dostrzeganie rytmu w wierszach, piosenkach
  
  
  • określanie charakteru słyszanej muzyki (smutna, wesoła)
  
  
  • uczestniczenie w zabawach i ćwiczeniach kształtujących estetykę ruchu
  
  
  • uczestniczenie w zabawach ruchowo-słuchowych według Metody Dobrego Startu M. Bogdanowicz
  
  
  • ćwiczenia tempa wypowiedzi, np.: mówimy wolno, mówimy szybko, poruszamy się, wypowiadając
  
  
  • zdanie, poruszamy się w podanym tempie
  
  
  • ćwiczenia akcentu wypowiedzi: zdaniowego, wyrazowego
  
  
  • ćwiczenia intonacji wypowiedzi – rozróżnianie, kiedy kogoś informujemy, a kiedy o coś pytamy.

Ćwiczenia słuchu fonematycznego oraz analizy i syntezy słuchowej

• wyodrębnianie zdań z wypowiedzi (dzieci zaznaczają liczbę zdań klockami, paskami papieru)


• wyodrębnianie słów w zdaniach


• tworzenie zdań z określoną liczbą słów


• kończenie zdania przez dodanie określonego słowa (na początku – na podstawie obrazków)


• dobieranie rymujących się ze sobą słów; kończenie rymowanek poprzez podanie słów rymujących


• się z podanymi: układanie rymów do podanych słów (np. zabawa Połącz obrazki, których nazwy się rymują)


• tworzenie słów z sylab (synteza sylabowa)


• dzielenie słów na sylaby


• mówienie tekstów piosenek, śpiewanie z wyróżnianiem sylab


• układanie słów rozpoczynających się, kończących się określoną sylabą i mających tę sylabę w środku


• porównywanie liczby sylab w słowach


• rozpoznawanie miejsca określonej sylaby w słowie


• tworzenie słów z głosek (synteza głoskowa)


• wyodrębnianie pierwszej głoski w słowach – nazwach obrazków (w nagłosie)


• podawanie całych słów, słyszanych bez pierwszej głoski (np. zabawa Co kupiłam w sklepie?)


• segregowanie obrazków według pierwszej głoski w ich nazwach


• wymyślanie (i np. rysowanie) przedmiotów, których nazwy rozpoczynają się określoną głoską


• wyszukiwanie obrazków, których nazwy rozpoczynają się taką głoską jak nazwa pokazywanego obrazka


• wyodrębnianie ostatniej głoski (w wygłosie) w nazwach obrazków


• segregowanie obrazków według ostatniej głoski w ich nazwach


• wymyślanie (i rysowanie) przedmiotów, których nazwy kończą się określoną głoską


• określanie środkowej głoski w nazwach (trzygłoskowych) obrazków, np.: mak, rak, nos, noc, sok,


• kot, las, ryk, syk, ser, but, bat, byk, bal, osa, oko, kra, ucho, sto, kto…


• łączenie w pary obrazków, których nazwy (ostatnia głoska w pierwszej nazwie i pierwsza głoska


• w drugiej nazwie) kończą się i rozpoczynają tą samą głoską (np. las – ser, sok – kot, ul – lis…)


• dzielenie na głoski trzygłoskowych (potem czterogłoskowych, pięcio-, i więcej głoskowych) nazw obrazków


• określanie miejsca danej głoski w nazwie obrazka


• tworzenie słów z połączenia pierwszych głosek z nazw obrazków (np. sok, ekran, ryba – ser, mak, osa, wóz, album – mowa)


• tworzenie słów z połączenia wybranych głosek z nazw obrazków (np. osa (2), krowa (3), wata (1), lalka (5) – sowa)


• liczenie głosek w słowach – nazwach obrazków (np. układanie obrazków według wzrastającej


• liczby głosek w ich nazwach lub malejącej liczby głosek w ich nazwach)


• wymyślanie słów (i rysowanie), które mają określoną liczbę głosek


• układanie zdań, w których każde słowo rozpoczyna się tą samą głoską


• różnicowanie głosek opozycyjnych: t – d, r – l, p – b, s – ś – sz, z – ź – ż, dz – dź – dż.

 Ćwiczenia pamięci słuchowej

• odtwarzanie układu słyszanych dźwięków


• wyszukiwanie obrazków według podanej kolejności


• słuchanie opowiadań, określanie kolejności zdarzeń


• nauka wierszy, rymowanek (fragmentami, metodą ze słuchu).

Dodatkowe ćwiczenia (tutaj).